Ul racùnt par Natàl da Simone

 

Ul destìn... quand ca 'l rìva 'n fiö

 

" 'Mè la và, sciùr Gabriele? "

" Mi bén, e lée? "

 

Sa salüdàvan inscì, tücc i sìir, dal lünedì al venerdì. Lée la ghe dàva dul lü, anbén l'età da lée l'éva mia tròpp distànt da quéla da lü par quéll ca la pudéva fà pensà  la cundiziùn da quéll'ómm, ca 'l paréva specià sémpar 'n quaicóss, lì, setàa gió cun gran cuntégn, visìn a l'ültim basèll du la scàra dul metrò in piàzza dul Dómm.

 

Sa cugnussévan da 'n quài ann, da quand la Raffaella l'éva cumincià a laurà par 'n'imprésa grànda, ca la gh'éva i sò ufìzzi püssée impurtànt pròpi lì visìn. La s'éva interessàda sübit da lü quand l'éva vist ca 'l stàva setàa gió lilinscì, la savéva no se tütt ul dì o dumà in di ur indùa gh'è 'l püssée gran passàgg da gent, silenziùus ma cunt un surìis par tücc, tütt intapàa anbén vestìi a la sanfasàn. L'éva pensàa e duperàa pròpi 'sti paròll par descrìiv 'sto ómm ai sò cumpàgn dul laurà. Lùur évan sübit s'ciupàa dul rìid e gh'évan dìi: "Te la chì n'àltra ca l'ha ciapàa 'na còta par ul Maèstar!"

 

Inscì l'éva ciamàa ul barbùn dul metrò da quèi ca sa fermàvan a vidé dumà i aparénz, par via dul lapis négher ca 'l sa vedéva vegnì föra dal sacugìn du la giachéta invéci dul fazzuletìn. Ma chi 'l passàva via sènza vardà pulìto pudéva mia vidé che i pagn évan slisàa ma nétt; che 'l sò fà l'éva sitìiv e riservàa, e che la sua riservatézza la saltàva sübit a l'öcc quand ca 'l sa sentìva squadràa da 'n quaivün.

 

Lü 'l stàva lilinscì, in dul sò cantùn, cun 'na bréga da föj da càrta culuràda. 'Sta càrta, sóta i sò dìid, la sa trasfurmàva in caplaùur.

 

"Origami".

 

L'éva stai 'na fréga da ann prìma, in süi banch da scöra, ca l'éva imparàa a fai e, quand l'éva piantàa lì 'na vita da sciuri e 'n laurà impurtànt, l'éva stai bun da ritruvài e perfeziunài cunt 'l sò ingégn fìna a fài diventà 'na spécie da atraziùn par i furestée. I fiö 'l vardàvan cunt ul nàas in mèzz a la fàcia intànt ca da i sò man vegnévan föra cign, ran che saltàvan dumà a tucài cunt un dìid, gabiàn. Tütt ròbb pö cumpràa dai sò pà.

 

Parchè sa gh'évan i mamm, inscàmbi, évan i fiùr a vèss creà dai sò man. Fiùr da loto, tülipàn, rös e àltar ròbb dul génar. Cunt i danée 'l mangiàva, 'l sa tegnéva in ùrdin, e 'l cumpràva la càrta. La Raffaella, però, l'éva mia 'na dòna 'mè i àltar, la sa cuntentàva mia di ròbb che i àltar disévan da lü e, dàsi dàsi, 'n dì 'drée l'àltar, l'éva capìi quéll che ghe interessàva püssée. Lée la gh'éva in cà 'na mügia da quèi ròbb fài da càrta e l'éva passàa 'na centéna di sò intervàl dul mesdì a mangià 'n sànguis intànt ca la vardàva l'ómm a laurà. La savéva nagótt da lü; ul nòmm, e pócch d'àltar... però la vedéva la lüüs di sò öcc quand l'éva 'n fiö a vardàll. E quand 'l cuntinuàva a fall, intant ca i sò gent 'l menàvan via, e 'l tegnévan par 'na man e l'altra la strengéva la sò òpera da purtà a cà.

 

L'éva 'n'ugiàda d'un ómm ca 'l vedéva in tücc i fiö ul sò fiö. Quéll fiö che, un dì disgraziàa, l'éva vugàa in ciél, e 'l s'éva menà 'drée, da lì a pócch, ànca la sua màma, ca l'éva mia stàia bóna da tegnì bòta a quéll gran dispiasé. Ma quést 'l savéva propi nissün.

 

Dumà la Raffaella l'éva prüsmàa 'n quaicóss, parchè, intant ca 'l vardàva in dul laurà, l'éva vist burlà gió dal sacugìn, in dul tirà föra ul lapis, 'n litràtt sbiavìi ca 'l nàva a ris'c da vugà via par un culp d'aria vegnüü fö da la scàra dul metrò cumè 'l füdéss anca lü in ritàrd par ul laurà. Quéla vòlta ul Maèstar l'éva saltàa sü in pée da rebetùn e 'l s'éva metüü a cùrigh adrée par catàll, cumè 'l füdèss un tesòr da quèi preziùus. E l'éva preziùus dabùn.

 

'Na sìra la gent la passàva intùrna in prèssa, intrüsciàda par i spées ca sa fann sèmpar, quand la piàzza dul Dómm la slüsìss par ul Natàl ca l'è 'drée a rivà.

 

Nissün 'l ghe vardàva 'dòss, infìn l'éva 'n barbùn che 'l durmìva: dumà par un pù, o no, 'l cambiàva fórzi 'n quaicóss?

 

Lü 'l strengéva in di man quéll litràtt, cunt ul surìis da chi l'ha savüü specià tanti ann l'ugiàva dul sò fiö, in dul vidé quéll da tücc i àltar fiö che passàvan danànz ai sò öcc. 

 

Traduzione in dialetto bosino di Antonio Borgato (dicembre 2021)

Racconto originale in lingua italiana: "Il destino... nell'arrivo di un bambino"

di Simone  Mambrini (Natale 2016)